Jedna od najkontroverznijih figura balkanske istorije, Đurađ Kastriotić, poznat kao Skenderbeg, vekovima je predmet rasprava, posebno u vezi sa njegovim nacionalnim identitetom. Dok se u savremenoj albanskoj državnoj ideologiji i školstvu tretira kao stub nacionalnog identiteta, sve više dokaza ukazuje na to da Skenderbeg nije bio Albanac, već Srbin.

Prema istraživanjima savremenih istoričara, među kojima je i kanadsko-albanski istoričar dr Osli Jazexhi, Skenderbeg je rođen u pravoslavnoj, srpskoj plemićkoj porodici. Njegov otac, Jovan Kastriotić, bio je feudalni vladar oblasti Matije, a majka Vojislava potiče iz moćne srpske porodice Branković. Imena u njegovoj porodici, kao što su Đurađ i Konstantin, ukazuju na pravoslavno srpsko nasleđe.

Ovi zaključci dolaze ne samo iz srpskih izvora, već i od albanskih intelektualaca. Pokojni Ardijan Klosi, ugledni albanolog, javno je tvrdio da je Skenderbeg bio Srbin po krvi i duhovnosti. Klosi je, na osnovu istraživanja srednjovekovnih izvora, ustanovio da se Skenderbeg nikada nije istinski islamizovao, već se po povratku u svoje zemlje vratio pravoslavlju. Njegov otac i brat završili su život kao monasi u srpskom manastiru Hilandaru, što dodatno potvrđuje srpsku orijentaciju porodice Kastriotić.

Da bi se razumeo kontekst kako je Skenderbeg, Srbin iz plemićkog roda, postao simbol albanskog identiteta, važno je proučiti istoriju nastanka moderne albanske nacije. Dr. Osli Jazexhi ističe da su savremeni Albanci u velikoj meri potomci islamizovanih Srba i drugih hrišćana. Genetska istraživanja pokazuju da je albansko stanovništvo severne Albanije i Kosova uglavnom srpske genetike.

Savremeni albanski identitet, prema istoričarima, nije prirodan produžetak ilirske prošlosti, već rezultat osmanizacije i ideološke izgradnje nacije tokom XX veka. Ideja da su Albanci potomci Ilira nema naučni temelj, ali se koristila kao politički instrument da se stvori distanca prema Srbima.

Ardijan Klosi, koji je pokušao da u albanskom javnom diskursu unese istinu, platio je visoku cenu. Njegova iznenadna smrt 2012. godine proglašena je samoubistvom, ali mnogi veruju da je reč o ubistvu. Kaplan Burović, ugledni albanolog, otvoreno je optužio enverističku mafiju da stoji iza Klosijeve smrti, ističući da je Klosi planirao da nastavi rad na demistifikaciji albanske nacionalne mitologije.

Skenderbeg je ratovao protiv Osmanlija kao hrišćanin, pozivajući se na savez sa hrišćanskim silama, a ne kao nacionalni borac za albanski identitet. On je bio vođa Lige iz Leže, personifikacija panhrišćanskog otpora, a ne etnonacionalne borbe. Njegova prepiska sa evropskim dvorovima bila je na latinskom, grčkom i srpskom jeziku.

Savremeni istraživači pozivaju na reviziju istoriografije, ne iz političkih razloga, već iz potrebe za akademskom čestitošću. Srpska istorija, naročito srednjovekovna, puna je ličnosti koje su reinterpretirane ili prepisane. Skenderbeg je, po svemu sudeći, samo najpoznatiji među njima.

Dok albanske elite nastavljaju da grade nacionalni identitet na mitovima, istina o Đurađu Kastriotiću, Skenderbegu, kao pravoslavnom Srbinu, borcu za hrišćanstvo, postaje sve jasnija. Njegova priča ukazuje na složenost identiteta na Balkanu i izazove sa kojima se suočavaju istorijska tumačenja i nacionalni mitovi.